Po pierwsze kontakt studenta z preparatem anatomicznym

Anatomia prawidłowa jest jednym z kluczowych przedmiotów na I roku kierunku lekarskiego. I do tego jednym z najtrudniejszych, m.in. ze względu na ogrom materiału pamięciowego, który studenci medycyny muszą przyswoić i zdać.
W procesie nauczania tego przedmiotu niezbędne jest poznanie i zrozumienie zarówno prawidłowej budowy ludzkiego ciała, jak i zmian patologicznych, które zachodzą w procesach chorobowych. Studenci uczą się o różnych strukturach człowieka – jego narządach, tkankach oraz ich położeniu. Do tego celu służą preparaty anatomiczne, które pozwalają przyjrzeć się ludzkiej anatomii z bliska, w sposób, którego nie można pokazać wyłącznie za pomocą trójwymiarowych modeli, czy atlasów anatomicznych.

W prosektorium dydaktycznym

Na Wydziale Medycznym PWr stosujemy różne narzędzia dydaktyczne, które zapewniają nowoczesną i kompleksową naukę anatomii prawidłowej. Podstawą nauki w specjalnie przygotowanym do tego celu prosektorium dydaktycznym są ludzkie preparaty anatomiczne: kostne, zakonserwowane w formalnie i roztworach alkoholu (można je nazwać klasycznym narzędziem dydaktycznym) oraz preparaty plastynowane.* Plastynaty są również ludzkimi preparatami anatomicznymi, które przeszły skomplikowany i długotrwały proces konserwowania. Technika ta jest stosunkowo nowa, bo dopiero w 1977 roku, wynalazł ją i opracował niemiecki lekarz Gunter von Hagens. Plastynacja (z greckiego plassein – formować, tworzyć) pozwala na zachowanie preparatu w stanie idealnym na nieograniczony czas. Metoda plastynacji polega na wypełnieniu i impregnacji substancjami syntetycznymi preparatów biologicznych. W procesie plastynacji z tkanek usuwa się wodę i tłuszcze, a ich miejsce zajmują tworzywa sztuczne. Tak przygotowane preparaty anatomiczne mają twardą konsystencję i naturalny kolor.

Precyzyjne struktury naczyń, mięśni i nerów

Plastynaty są bardzo cennym uzupełnieniem preparatów klasycznych stosowanych do nauki na Wydziale Medycznym, ponieważ przedstawiają bardzo precyzyjnie struktury anatomiczne z zachowaną topografią naczyń, mięśni i nerwów.
Dr n. med. Jurand Domański, na WMed uczy anatomii: - Plastynaty stanowią uzupełnienie klasycznego nauczania anatomii, opartego na preparatach anatomicznych tzw. mokrych. Niektóre struktury, takie jak np. nerwy czy naczynia są na plastynatach specjalnie wybarwione i odseparowane, co sprawia, że są lepiej widoczne niż na preparacie klasycznym i łatwiej prześledzić ich przebieg. Możliwość obserwacji i porównania tych samych struktur najpierw na plastynacie, a następnie na mokrym preparacie anatomicznym, ułatwia studentom ich zapamiętywanie i identyfikację. Plastynat jako narzędzie dydaktyczne, choć bardzo doskonałe, nie zastąpi nauki anatomii na ciele ludzkim - wyjaśnia nauczyciel akademicki.

Stoły wirtulane nie zamiast, a oprócz

W prosektorium dydaktycznym studenci mają także możliwość uczestniczenia w zajęciach, podczas których – pod okiem wybitnych specjalistów z danej dziedziny – odbywa się sekcja serca, nerek, czy płuc zwierzęcych.
Jako dopełnienie nauki wykorzystujemy także interaktywne stoły anatomiczne. Każdy z dostępnych dla wykładowców i studentów stołów 3D ma duży ekran, który zawiera szczegółowe obrazy ciała kobiety i mężczyzny o naturalnych wymiarach, co umożliwia bardzo atrakcyjny sposób nauki ludzkiej anatomii prawidłowej i anatomii topograficznej. W programie operacyjnym stołu wyodrębnionych jest 11 układów anatomicznych. Ponadto istnieje możliwość wizualizacji przepływu krwi, dysekcji, nauki histologii, czy korzystania z wirtualnego endoskopu oraz wiele innych funkcji.

Struktury anatomiczne u żywego człowieka

Dr hab. Tomasz Sozański, prof. uczelni, kierownik Katedry Nauk Przedklinicznych, Farmakologii i Diagnostyki Medycznej: - Pomocniczo wykorzystujemy także metody stosowane w diagnostyce obrazowej, czyli ultrasonografię, tomografię komputerową, czy rezonans magnetyczny. Pozwalają one na poznanie struktur anatomicznych u żywego człowieka. Zajęcia odbywają się m.in. przy użyciu specjalnych, nowoczesnych monitorów, na których studenci oglądają badania tomografii i rezonansu w jakości podobnej do tej, w jakiej oceniają badania praktykujący lekarze – tłumaczy.
Prof. Sozański, specjalista radiologii i diagnostyki obrazowej, dodaje, że nowoczesne techniki diagnostyczne, które rozwinęły się w ostatnich kilkudziesięciu latach, pozwalają na precyzyjne różnicowanie struktur anatomicznych wielkości kliku milimetrów. Dodatkowe narzędzia diagnostyczne, którymi dysponują wykładowcy Wydziału Medycznego PWr, ułatwiają nauczanie anatomii prawidłowej. Dzięki ich zastosowaniu, możemy pokazać studentom struktury anatomiczne człowieka, w sposób, w jaki będą je oceniali, jako przyszli lekarze – uważa dr hab. Tomasz Sozański, prof. uczelni.

Nie tylko anatom

Zajęcia z anatomii prowadzą u nas doświadczeni lekarze i dydaktycy: anatom, patomorfolog, antropolog oraz specjaliści z różnych dziedzin np. chirurgii, neurochirurgii, kardiologii, urologii, ortopedii, radiologii czy endokrynologii.

* Plastynacja łączy anatomię i chemię organiczną polimerów. Aktualnie istnieje kilkadziesiąt modyfikacji tej techniki. Część informacji podanych w tekście pochodzi z publikacji „Czym jest plastynacja? ” autorstwa dr n. med. Juliana Komarnitki z Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej WUM, który ukazał się w czasopiśmie Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego „Medycyna. Dydaktyka. Wychowanie” 2020.